---
title: "Vergunningsvrij of -plichtig bouwen?"
date: 2025-12-08
icon: "fas fa-check-square"
description: "Wanneer heeft u een omgevingsvergunning nodig voor uw mantelzorgwoning, en wanneer mag u vergunningsvrij bouwen?"
weight: 2
feedback: true
draft: false
---

In veel gevallen mag u een mantelzorgwoning onder voorwaarden **vergunningsvrij** plaatsen. Dit is geregeld in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) en de lokale bestemmingsplannen. De status is afhankelijk van de locatie en de afmetingen van het bouwwerk op uw perceel.

## Vergunningsvrij bouwen

Het vergunningsvrij plaatsen van een mantelzorgwoning is bedoeld om het proces bij een acute zorgbehoefte te versnellen. U mag de woning meestal vergunningsvrij plaatsen als aan de volgende basisvoorwaarden wordt voldaan:

* De woning bevindt zich in de **achtertuin** of op het achtererfgebied (het gedeelte van het perceel dat achter de woning ligt en niet aan de openbare weg grenst).
* De woning voldoet aan de bouwregels voor **bijbehorende bouwwerken**, zoals de maximaal toegestane afmetingen in relatie tot de grootte van uw perceel [^1].
* De noodzaak tot mantelzorg is **aantoonbaar** (via een officiële medische verklaring of CIZ-indicatie) [^2]. Zonder deze aantoonbare zorgrelatie is vergunningsvrij bouwen niet mogelijk.

{{< notice "warning" "Belangrijk">}}
Zelfs bij vergunningsvrij bouwen moet u altijd voldoen aan de **bouwtechnische eisen** (zoals brandveiligheid, ventilatie en isolatie) uit het Bbl. Een **melding** bij de gemeente is bovendien vaak vereist. Check de details altijd bij uw gemeente.
{{< /notice >}}

![Sfeerafbeelding](images/bouw-002.webp)


## Vergunningsplichtig bouwen

Een omgevingsvergunning is **wel** vereist, of de gemeente zal de aanvraag strenger toetsen, wanneer er sprake is van de volgende situaties:

#### Plaatsing en afmetingen

* **Plaatsing op het Voorerf:** De woning wordt in het **voorste gedeelte** van het perceel (voorerf) geplaatst. Dit is het gebied tussen de voorgevel van het hoofdgebouw en de openbare weg.
* **Overschrijding Afmetingen:** De woning is **groter** dan de maximaal toegestane afmetingen voor vergunningsvrije bijgebouwen, zoals bepaald door de landelijke regels en/of uw lokale bestemmingsplan.

#### Bestemmingsplan en locatie

* **Strijdigheid met bestemmingsplan:** Het lokale **bestemmingsplan** legt strikte beperkingen op die het bouwen in de weg staan. In dat geval moet u een afwijkingsprocedure (omgevingsvergunning) doorlopen.
* **Beschermd dorps- of stadsgezicht:** Als het perceel ligt in een gebied dat is aangewezen als beschermd dorps- of stadsgezicht (meestal vanwege historische waarde), gelden strengere regels voor het uiterlijk en de inpassing van de woning.
* **Natuur- en milieugebieden:** Bij plaatsing in of nabij **Natura 2000-gebieden** of andere natuur- of milieubeschermingszones kan een vergunning vereist zijn vanwege de Wet natuurbescherming, of kan de vergunning zelfs worden geweigerd.
* **Geplande wijzigingen:** Als de gemeente bezig is met een **wijziging van het bestemmingsplan** die direct gevolgen heeft voor uw perceel, kan de aanvraag worden opgeschort of getoetst worden aan de toekomstige regels.

#### Procedurele eisen

In alle vergunningsplichtige gevallen geldt een wettelijke beslistermijn voor de gemeente en kunnen er **legeskosten** (behandelingskosten) in rekening worden gebracht.

{{< notice "info" "Ontbrekende informatie">}}
Dit artikel zal nog worden uitgebreid met diverse aanvullende informatiestukken zodra de website volledig gelanceerd is.
{{< /notice >}}

[^1]: [Link](https://omgevingswet.overheid.nl/home) **Omgevingsloket – Doe de Vergunningcheck**
[^2]: [Link](https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bouwregelgeving/vraag-en-antwoord/bouwregels-mantelzorgwoning) **Rijksoverheid – Mantelzorgwoning bouwen of plaatsen**